Daily life in Ghana

Het is ’s ochtends, 6:22u als de wekker gaat. Ik heb de avond ervoor gekeken op mijn weerapp om te zien hoe laat de zon opkomt en precies op die tijd gaat mijn wekker af. Na één, meestal twee, keer snoozen kruip ik onder mijn klamboe vandaan om op te staan. Als eerst loop ik naar de ventilator om die uit te zetten. De ventilator, die me weer eens heeft geholpen om ’s nachts ook echt te kunnen slapen. Vervolgens loop ik naar de houten luikjes om mijn raam mee te openen. Ik heb ze de avond ervoor op slot gedaan aan de hand van zo’n pinnetje die in een gaatje kan, die in het midden van een plank is geboord. Dat stukje hout zorgt ervoor dat ik ’s nachts veilig kan slapen en mijn spullen overdag veilig achter ‘slot en grendel’ liggen. Althans dat is het idee. Ik doe vervolgens mijn slippers aan, loop door de slaapkamerdeur naar buiten en kom uit op onze binnenplaats. De zon is inmiddels al 20 minuten op, dus mijn ogen moeten erg hard werken om al het zonlicht aan te kunnen. Wanneer ik en beetje gewend ben aan de zon loop ik naar de keuken, waar de gastmoeder is, om ons ochtend-begroetings-ritueel te beginnen.

Ik: ‘Goodmorning.’
Humu: ‘Goodmorning, how are u?’
Ik: ‘I’m fine, thank you, how are u too?’ (ik weet niet waar die ‘too’ grammatical vandaan komt, maar iedereen zegt het, dus ik doe gezellig mee)
Humu: ‘Yes I’m fine too. Are u tired?’ (zegt ze lachend)
Ik: No, but my eyes have to adapt to the light’ (net als gisteren en alle dagen daarvoor weet je nog, denk ik dan lachend)
Humu: ‘Did you sleep well?’
Ik: ‘Yes, the ventilator got me through the night again. And did you sleep well?
Humu: ‘Yes, good.’

Tijd voor het ochtend-met-oma-begroetings-ritueel.
Oma: ‘Bulika.’
Ik: ‘Nabaa’
Oma: ‘La ane nwane?’
Ik: ‘La ani som. Hom la ane nwane?
Oma: ‘La ani som’
Oma ‘Fu ane nwane?’ (vraagt ze terwijl ze naar mijn teen wijst, waar de teennagel van aan het teruggroeien is. Die is er twee weken geleden afgevallen, niets ernstigs)
Ik: ‘La ani som. Fu ane nwane?’ (vraag ik terwijl ik naar haar knie wijs, waar ze last van had)
Oma: ‘La ani som.’ (En ze kijkt weer helemaal blij en goedkeurend)

Na de goedkeuring is het tijd om even mijn ochtendboodschap te doen. De nummer twee om precies te zijn. Met een rol wc-papier op zak ga ik op pad naar het toilet/het veld. Voordat ik terugga naar het huis pluk ik nog even een tak voor oma. Die vindt ze lekker om op te eten of haar tanden mee te poetsen.

Als ik terug ben positioneer ik mijn billen op het houten bankje en dan komt Samira, de dochter, met een groene plastic pot thee en een stuk brood voor me als ontbijt. ‘Thank you.’, zeg ik zo lief mogelijk tegen haar. Ik schenk te thee alvast in de beker, omdat het meestal zo’n vijf minuten duurt voordat deze goed genoeg is afgekoeld. In de tussentijd eet ik dan mijn broodje op. Dit is uiteraard niet rustig een broodje eten, maar ik ben ondertussen vijf minuten in gevecht met alle vliegjes van mijn been afjagen en in gevecht met de kippen die telkens mijn brood of die van het kleine zusje van 16 maanden willen stelen. Als het broodje op is begin ik aan de op juiste temperatuur thee. Deze drink ik dan voor driekwart op. Het laatste kwart, dat inmiddels is gevuld met stofjes en zand, laat ik liever staan. Misschien hebben de kippen er wel zin in.

Ondertussen is het vaak alweer een uur of half 8. Tijd om mijn emmer te vullen, handdoek en washandje mee en lekker douchen. Al het stof dat op een vreemde manier ’s nachts in mijn haar is gekomen eruit wassen en de rest van mijn lichaam ook weer even schoon en zweetvrij maken. Als het emmertje leeg is kleed ik me verder aan en maak ik me klaar om naar werk te gaan!

De fietstocht van 15 – 20 minuten brengt me in Bolgatanga bij het kantoor waar ik wat ga doen. Elke dag weer een verassing wat het wordt.

Rond 17u fiets ik weer naar huis en begin ik het avond-begroetings-ritueel met oma.
Oma: ‘Zaonere.’
Ik: ‘Nabaa’
Oma: ‘La ane nwane?’
Ik: ‘La ani som. Hom la ane nwane?
Oma: ‘La ani som’
Oma ‘Fu ane nwane?’ (vraagt ze terwijl ze naar mijn teen wijst, waar de teennagel van aan het teruggroeien is)
Ik: ‘La ani som. Fu ane nwane?’ (vraag ik terwijl ik naar haar knie wijs, waar ze last van had)
Oma: ‘La ani som.’ (En ze kijkt weer helemaal blij en goedkeurend)

Vervolgens weer naar Humu.
Ik: ‘Good evening.’
Humu: ‘Goodevening, how are u?’
Ik: ‘I’m fine, thank you, how are u too?’
Humu: ‘Yes I’m fine too. How was work?’
Ik: ‘It was fine. (Wat ik nu precies heb gedaan, daar gaat het niet echt om, dus drie korte woordjes voldoen als antwoord op haar vraag)
Ik: ‘And how was your day?’
Humu: ‘Yes, good.’

Na me ingesmeerd te hebben met deet (tegen de muggen), ga ik weer op het houten bankje zitten en krijg ik wat te eten. De gastvader is nu ook thuis en komt gezellig naast me zitten. We praten over de kippen, de geiten (die hij nog steeds schapen noemt) en de fazanten die ondertussen eten krijgen van oma. Deze gesprekken gaan altijd gepaard met heel veel gelach en stomme groepjes. Vader: ‘Look at those people fighting for the food.’, zegt hij lachend terwijl hij het over de kippen heeft. Af en toe komt Zolafaou, het dochtertje van 16 maanden, langs om even de clown uit te hangen. Ze begint dan rondjes te draaien en is vervolgens zo duizelig dat ze op de grond valt. Dit tafereel herhaalt ze een keer of drie terwijl gastvader en ik elke dag weer helemaal dubbel liggen om haar.

Dan begint mijn avond-tot-ziens-tafereel met de gastvader.
Vader: ‘Tomorrow.’
Ik: ‘Yes, tomorrow.’

Ik ga hem morgenavond weer zien. Mannen, overal waar ze zijn: Kort en krachtig in praten. Heerlijk!

Wanneer het eten op is ga ik even douchen en daarna leggen we een matras op de binnenplaats. Ik ga lekker liggen en binnen een paar seconden heb ik springende kinderen en peutertjes om me heen, die allemaal vliegtuigje willen spelen. Ik gooi ze een paar keer de lucht in probeer ze ook weer op te vangen. Wanneer de kinderen uitgeput zijn, en vooral ik eigenlijk, kalmeert de sfeer en kijk ik heerlijk naar de sterren die aan de hemel staan. Ik praat wat met Humu. De reacties worden telkens korter en komen steeds later. Voordat we het door hebben is iedereen in slaap gevallen. Rond een uur of 21 of 22 word ik weer wakker en ligt iedereen in diepe slaap op het matras. Ik ga mijn tanden poetsen, zet de ventilator weer aan en kruip weer lekker onder mijn klamboe.

Deze week
Maandag zou een drukke werkdag worden. Om half 9 was ik op kantoor. We zouden meteen vertrekken was het plan. Om 16u gingen we dan eindelijk. En om 16:30u waren we weer terug.
Dinsdag zijn we naar Tamalé (de grootste stad in de buurt, zo’n 2-3 uur rijden vanaf Bolgatanga) gegaan. We moesten hier langs 15 scholen om persoonlijk brieven af te leveren en telefoonnummers van directeuren te vergaren. Het is allemaal gelukt in één dag en we hebben echt op een hoog tempo gewerkt een keer. Toen ik in de auto met de chauffeur aan het wachten was en wat muziek aan het luisteren hoorden we opeens een raar geluid uit de auto komen. Opeens kwam er allemaal witte rook van onder de motorkap. Dus wij sprongen letterlijk de auto uit en renden een paar meter weg. In the end bleek het de airconditioning te zijn, waarvan een buis was geknapt. Je kunt vast wel raden hoe lekker het toen was om de rest van de dag nog in die auto rond te rijden bij 40 graden. Not!
Vrijdag was denk ik mijn tofste werkdag, so far! Samen met een andere vrijwilliger zijn we per motor naar twee dorpjes rondom Bongo gereden. Eerst zat het asfalt vol met gaten en later zat het asfalt… nee toen was er geen asfalt meer. We gingen naar die dorpjes om een project van de organisatie te introduceren. In deze dorpjes kun je niet zomaar aan het werk gaan op scholen, maar dit moet je eerst vertellen aan de chief van het dorp. Dus hier ontmoette ik mijn eerste chief! Het was een supermooi en hilarisch tafereel. Bij aankomst moesten de vrouwen eerst door hun knieën om hun respect voor de chief te tonen. Ik als man kon volstaan met een introductiepraatje over wie ik was. De chief zat op de erestoel van het dorp met een geblindeerde bril op en kleding die alleen de chief zich hier kan veroorloven. Voor de beeldvorming: Deze chief zat op een afgetrapte tuinstoel, die met ducktape bij elkaar werd gehouden, hij had een trainingsbroek aan met gaten en zijn schoenen waren groen met gele slippers, die waarschijnlijk ooit in 1992 bij de Bristol te koop waren. Ondanks dat was echt wel duidelijk te zien, dat hij de chief was. Het gezegde ‘kleren maken de man’ zou hier totaal niet kloppen.

De tweede chief die we ontmoetten was in een verafgelegen dorp. Maar de afstand die we moesten af leggen was het meer dan waard. We kwamen hier bij een rijkere chief, die ook echt overeenkomt met mijn chief-beeld. Hij zat in een gebouw waar een verhoging was gebouwd en op die verhoging stond zijn troon. Onderuitgezakt zat hij hier in mooie traditionele kledij. Ook hier moest ik door mijn knieën om mijn respect voor de chief te uiten. Man of geen man, rijk of arm doet er niet toe. In dit gebied is hij de chief! Linda, één van de werknemers begon te vertellen waarvoor wij kwamen en werd streng onderbroken door de chief. ‘Eerst beginnen we met ons zelf voor te stellen.’, zei hij. ‘En iedereen is natuurlijk het meest benieuwd naar wie ik ben, dus ik zal beginnen.’, voegde hij eraan toe. Echt geweldig! De gesprekken die daarop volgde gingen ook niet rechtstreeks tot de chief. Als je iets wilde vertellen, moest je dat aan één van de ouderlingen vertellen en die zou het vervolgens tegen de chief zeggen. Gaandeweg bleek de chief helemaal niet zo conservatief of extreem streng te zijn. Het was oprecht een erg sympathieke man, die zo goed mogelijk voor de community wil zorgen. Maarja, hij is wel een chief en dat moest hij natuurlijk wel even laten merken. Er waren ook nog wat andere rituelen, zoals het geven van wat eten bij aankomst aan de chief als blijk van respect. Echt heel gaaf om dit een keer meegemaakt te hebben! Ik ga proberen de foto’s hiervan ook up te loaden.

Tot gauw!